Genieten van het leven, veel bewegen, verse groente eten van eigen land en op tijd naar bed. Dat blijkt dé sleutel om gezond oud te worden. Dus weg met die boerenkool-smoothies en kijk de kunst af van de fitte oudjes uit het Zuid-Italiaanse dorpje Pioppi.

Pioppi, niet alleen de naam is schattig, het dorp twee uur rijden van Napels straalt een en al knusheid uit. Hier lijkt het dolce vita uitgevonden. Je zou er het liefst meteen naar afreizen om samen met de kwieke oude mannen (de oudste is 107) op het plein een glas rode wijn te drinken. De driehonderd bewoners leven ontspannen samen, ze bewegen veel, want doen alles te voet en ze eten elke dag bergen fruit en groenten uit eigen tuin en boomgaard, af en toe vlees en veel vaker verse vis – met een flinke plons olijfolie erover. In de documentaire ‘The Big Fat Fix’ over het gezonde leven in Pioppi vertelt burgemeester Pisani met een brede lach: “Wij hebben een geheim in dit dorp. We hebben geen supermarkt én geen sportschool.”

Zo simpel kan het zijn, vertelt cardioloog Annemieke Jansen die deze week met haar zus, kok en fotograaf Janine Jansen, het kookboek ‘Hartstikke mediterraan’ uitbrengt. In de inleiding schrijven ze: ‘Je voelt je fitter, je leeft langer, het is goed voor hart- en bloedvaten, je maakt minder kans op dementie en diabetes. En je valt af als de aanpak consequent volhoudt’. Niet echt een nieuw geluid, dus waarin onderscheidt deze aanpak zich van andere hypes als vegan of koolhydraatarm, waarbij het ook stikt van fruit en groente?

“Het verschil is dat dit niet zo manisch is. Je onthoudt jezelf juist niets, maar geniet en eet met mate”, zegt cardioloog Jansen. “Het klopt dat deze leefstijl niet echt nieuw is, in de jaren vijftig werd die al ontdekt.” Wat wetenschappers toen zagen was dat boeren uit Kreta en Zuid-Italië nauwelijks aan een hartaanval bleken te overlijden. De bekendste onderzoeker, de Amerikaanse voedingswetenschapper Ancel Keys, die later in Pioppi ging wonen, publiceerde in 1975 al ‘How to Eat Well and Stay Well the Mediterranean Way’.

Het advies van toen is onveranderd: je eet heel veel groente (twee soorten per maaltijd) en weinig vlees – het liefst gevogelte, want rood en bewerkt vlees geven juist kans op hart-, darm- en leverklachten. En twee tot drie keer per week vis vol omega-3 vetten (zalm, makreel) en net zoveel olijfolie als je lust. Suiker mag, maar minder en ook de inname van zout gaat drastisch naar beneden. Dat was voor mij wel even wennen om minder zout en zoveel meer olijfolie (twee tot vier eetlepels per dag op je bord) te gebruiken, maar gaandeweg werd ik steeds scheutiger.

De gerechten uit ‘Hartstikke mediterraan’ – hoewel soms bewerkelijk – zijn zeer smakelijk. De tabouleh van bulgur is absoluut een terugkerend lunchbox-gerecht. Vergeet dus pizza en pasta. Daar doen ze in Pioppi niet aan – of het moet vanwege een feest zijn. Pasta is overigens altijd een voorgerecht, nooit een bord vol spaghetti met een beetje tomatensaus zoals wij dat geregeld nuttigen.

Bij de Pioppi-aanpak draait het om het totaalplaatje: lekker zelf verbouwd en vers gevangen eten is één aspect. Veel en innig contact met de dorpelingen is een ander: dus maak minder contact via What’s App of Instagram en hang weer eens over de heg voor een babbeltje met de buurman en zoek vrienden en familie op. Dáár word je gelukkig van. Dan is er nog het intense bewegen dat de Italiaanse ouderen doen: houthakken, hun land verbouwen en veel wandelen.

In een ander boek over het succes uit de Mediterranée, ‘The Pioppi Diet’ van de Britse cardioloog dr. Aseem Malhotra en sportcoach Donal O’Neill, is een 21-daags beweegprogramma opgenomen vol oefeningen voor balans, kracht en uithoudingsvermogen. Het doet nog het meest denken aan een combinatie van tai chi en een pittige bootcamp. Afgelopen zomer volgde ik dit eet- en beweegprogramma, maar hoewel ik een frequente fitnessbezoeker ben, hield ik het na 16 dagen voor gezien: het was me te intens en ik had te veel spierpijn. Annemieke Jansen raadt aan iets te kiezen wat bij je past: fietsen, yoga of bootcamp, alles is prima zolang je maar elke dag 30 minuten beweegt.

Wat de Zuid-Italiaanse boertjes me nog meer leren, is dat het af en toe wel wat minder mag met eten. Als de oogst wat tegenviel was er nog altijd de cucina povera – koken met wat voor handen is. ‘The Pioppi Diet’ vertaalt dit naar een wekelijkse vastendag en ‘Hartstikke mediterraan’ kiest voor kleinere porties. “Mijn zus en ik, en met ons vele anderen, willen genieten van het goede leven, maar dan lean en mean. Minder is meer. Een kleine hoeveelheid mooie ham is zoveel lekkerder, krachtiger en ook beter voor dier, mens en milieu dan een grote hoeveelheid goedkoop ontbijtspek”, zegt Jansen.

Tot slot verstaan de pioppianen de kunst van het ontspannen en slapen. Denk aan de siësta en ze gaan onder de wol zodra het donker wordt. Vooral dat laatste vergeten veel mensen in onze contreien, zegt Jansen. “Hangend voor de tv krijg je alleen maar zin in snacks, terwijl je eigenlijk gewoon moe bent. Geef daaraan toe. Stop met Netflix-binchen en ga naar bed.” Ja! Om elke dag 22 uur erin. Dat bevalt goed.

Maar wat de auteurs nog het belangrijkste vinden, is dat de mediterrane aanpak wetenschappelijk bewezen is. En dat geldt niet voor alle andere groene en gezonde hypes van dit moment. Na jarenlange discussies werd dit jaar definitief vastgesteld: de mediterrane aanpak is gezond en werkt preventief voor mensen met kans op hart- en vaataandoeningen, diabetes en geheugenproblemen. Jansen: “Daarom geef ik dit advies met een gerust hart aan mijn patiënten.”

Leven als in Pioppi

• Eet veel fruit, groenten en vette vis (omega 3). Neem per dag twee tot vier eetlepels extra vergine olijfolie en een handvol noten. En bak in plantaardige olie, als rijstolie (niet in kokosolie).
• Gebruik weinig tot geen suiker en weinig zout (max. 5 gr. per dag). Kies voor LoSalt bijvoorbeeld.
• Kies voor zaden, noten, peulvruchten en granen als belangrijke leveranciers voor eiwitten.
• Loop tenminste 30 minuten per dag.
  Slaap minstens zeven uur per nacht.
• Onderhoud je sociale contacten.

Meer info:

‘The Big Fat Fix’ is te streamen voor 4,99 euro via pioppiprotocol.com

‘Het Pioppi Diet’, dr. Aseem Malhotra en Donal O’Neill (bij bol.com)

‘Hartstikke mediterraan’, Jansen en Jansen (Fontaine Uitgevers)