Zangeres Frederique Spigt (58) beleeft vanavond de première van haar nieuwe voorstelling Elvis never left the building. Ze hoopt dat nog niet alles perfect is. ‘Juist de onaffe kanten maken het mooi.’
Levensles 1 Onaf is juist mooi
“Ik vind mezelf geen zangeres, meer een verhalenverteller. Ik kan helemaal niet zo goed zingen, wel een gevoel laten horen. Dat komt van binnenuit. Ongelooflijk goed kunnen zingen, is niet altijd een garantie voor een innemend concert. Dan kijk je naar iets heel knaps, maar die kunstigheid neemt soms ook iets af van de emotie. Tegen de toon aan zingen kan juist prachtig zijn. Een gedicht is ook op zijn mooist als het niet af is, zegt Campert, want dan kan het nog alle kanten op. De momenten waarop het niet klopt, vind ik juist prachtig. Dat is eigenlijk bij alles zo in het leven. In onze voorstelling Elvis never left the building, die ik samen met Annet Malherbe maak, zul je dat zeker zien. Juist die onaffe kanten maken het mooi. Bij onze voorstelling is niet alles kapot gerepeteerd, je ziet een beetje de onhandigheid. Sommige mensen zullen misschien denken ‘dit is niet goed genoeg’, maar ik geloof juist in onvolmaaktheden. Zo is het met Elvis ook gegaan. Als je naar zijn eerste opnames luistert, hoor je dat onderzoekende. Geweldig. Terwijl zijn muziek toen ‘dirty niggermusic’ werd genoemd. En kijk nu eens wat hij teweeg heeft gebracht. Een ware wave in de muziekwereld, de introductie van rock-‘n-roll. In die tijd was ik helemaal geen fan, pas later ben ik me in zijn repertoire gaan verdiepen en raakte hij me. Elvis was trouwens wel een echte singer, hij gooide zich er helemaal in tot aan het einde van zijn leven. Als je muziek niet voelt, is het niks.”
Levensles 2 Breng atypische mensen samen
“Vroeger wilde ik alleen met the best of the best werken. Dat heb ik ook jaren gedaan, maar ik ben er van teruggekomen. Ik werk nog steeds met waanzinnige muzikanten, maar voornamelijk met mensen die lief en leuk zijn, die elkaar iets gunnen. Ik zet graag atypische mensen bij elkaar, zodat zij ervaren wat voor moois daaruit kan komen. Een keurige kale drummer met een dikke bril en een bassist met ruchesblouse en rock’n roll look, beiden uit twee verschillende werelden, die elkaar in eerste instantie niet voor vol aanzien door hun verschillen. Wanneer zij samen gaan spelen, ontstaat er ineens vuurwerk. Dat vind ik te gek. Net als bij de zoons van Annet, Mees en Houk van Warmerdam, zij spelen mee in deze show, zijn minder ervaren, maar wat een vuur laten zij zien. Als zij spelen, zie je een gevecht vol enthousiasme. They wanna play. Waanzinnig. Muziek maken is luisteren naar elkaar. Je bent zo goed als de slechtste, dus je helpt elkaar. Het is geweldig als iedereen het gaat voelen en we het leuk hebben met elkaar. Dat ga je horen. Het is ook heerlijk om met zo’n goede vriendin als Annet te werken, we kennen elkaar al 25 jaar en ze heeft – net als ik – een grote bek en een klein hartje. Tussen ons zit geen gedoe. We zijn gewoon onszelf. Recht voor zijn raap, dit is wat het is. Dat is geen verdienste. Ik ben gewoon zo. Ik kan niet anders dan mezelf zijn, alleen bij fans vind ik dat lastiger. Dan lijkt het wel alsof ik in een bepaalde rol wordt geduwd, alsof ze iets van me verlangen, dat ik niet ben. Zij zien alleen die rockbitch van eindeloos lang geleden. Dan gaat het mis, word ik schuw, voel me ongemakkelijk en flap er dingen uit die ik helemaal niet wil zeggen.”
Levensles 3 Zorg ervoor dat je niet verzuipt
“Dit soort weken, zo vlak voor een première, word ik gek van alle hectiek. De ene afspraak na de ander. Dagenlang repeteren. De druk is hoog. Ik ben alles tegelijk: bedenker, baas, productieleider, decormaker, therapeut. Dat zijn zo fucking veel petten, dat ik soms vergeet waar ik het voor doe. Namelijk een voorstelling maken voor mensen die na een avondje theater met een goed gevoel naar buiten lopen. Ik moet ervoor waken dat ik niet verzuip, te gestrest raak. Ik wil dolgraag wat meer geduld hebben, meer zen zijn. Maar dat lukt me nog niet zo goed. Ik wil het echt op mijn manier, zoals het in mijn hoofd zit. Democratie in de muziek is heel ingewikkeld. Als je compromissen gaat sluiten, krijg je niets moois. Het is als bij schilderen, je bent met allerlei prachtige kleuren aan het werk en spoelt steeds je penseel uit in het zelfde glaasje water, dan ontstaat er uiteindelijk een paars-grijze smurrie. Dat werkt in de muziek net zo, als je ieder zijn zin geeft wordt het net zo grijs. Door de jaren heen heb ik wel leren meebewegen. Als iedereen iets anders wil, zeg ik: ‘Oké, we doen het eerst op mijn manier, als dat niet werkt, kunnen we het erover hebben en proberen we jouw manier.’ Ik doe dit werk al zo lang en heb genoeg bagage om het goed uit te leggen. Dat is belangrijk. En ik bereid alles tot op de seconde voor. Zonder plan ben je verloren.”
Levensles 4 Probeer alles uit
“Ik ben een alleskunner. Ik schilder, teken, dicht, schrijf, produceer, zing, ontwerp decors en klus aan oude auto’s. Ik hecht niet aan één bepaald talent, ik doe het puur voor mezelf. Veel dingen uitproberen is een uitdaging, mijn avontuur. Als je geen risico’s neemt in het leven, kun je beter gelijk gaan liggen. Zo heb ik net de illustraties gemaakt bij het kinderboek ‘Bobbie&Dudu’, geschreven door Rob van Olm. Ik doe dat gewoon. Iemand anders bepaalt wel of het mooi is. Je weet niet half wat je allemaal in je hebt. Doe het: ga tekenen, ga schilderen. Al maak je maar één iemand blij. Verder zijn al die activiteiten ook uit nood geboren. De kachel moet roken, de hypotheek betaald. Ik ben 58 jaar, dan wordt je niet meer overal voor gevraagd. Bij De Wereld Draait Door bekennen ze tenminste eerlijk dat ze liever jonge mensen hebben. Ik snap dat wel, maar het maakt het niet makkelijk. Op dit moment hebben zoveel mensen aandacht nodig. Al die zangwedstrijden, popacademies, talenten… waar gaan die mensen straks allemaal werken? Zoveel pop-podia zijn er niet. Ik gun de nieuwe generatie alle plekken, maar je goed profileren als kunstenaar is lastig. Ik heb het gelukkig lang volgehouden en heb een trouwe schare fans. Dat werkt mee. En ik word steeds beter, vind ik. Na al die jaren Nederlandstalig zingen, is mijn recente uitje naar de countrymuziek een zegen geweest. Ik schrijf nu betere liedjes en maak mooiere muziek.”
Levensles 5 Bouw je eigen familie
“Dat harde werken en alles uit het leven willen halen, heb ik altijd al gehad. Of beter gezegd, dat is zo gegroeid. Ik was altijd in mijn uppie thuis. Mijn twee halfbroers en halfzus waren al de deur uit toen ik jong was, mijn volle broer Jaap was nog wel thuis. Mijn ouders waren altijd veel en hard aan het werk. Als je jezelf moet uitvinden, word je wel een pitbull. Ik moest heel hard zwemmen, en zwem nog steeds. Ik weet dat ik veel aan kan, maar vind het ook zwaar en ben er niet altijd gelukkig mee. Natuurlijk wil ik dat iemand zegt: ‘Laat me eens kijken wat je hebt geschreven of gemaakt’. Ik leun niet zo snel, iemand compleet vertrouwen en alles uit handen geven? Dat vind ik spannend. Net als de liefde, ook zo’n hopeloze chaos. Sinds vier maanden ben ik weer alleen, het ging niet meer. Heel verdrietig. Het is toch ook niet te doen: samenleven met iemand terwijl je jezelf en elkaar moet uitvinden, je getroost en begrepen voelen en wederzijds respect hebben. Gelukkig heb ik een stel ongelooflijk lieve, trouwe vrienden waar ik op terug kan vallen. Als het echt slecht gaat, staan ze meteen voor mijn deur. ‘Kom op, Spiggie’, zeggen ze dan, ‘we gaan er wat aan doen.’ Zij weten hoe ik in elkaar zit. Als je elkaar al zo lang kent, hoef je niet steeds het wiel uit te vinden. Je accepteert elkaars gekte. Vroeger maakten we nog wel eens flink ruzie met elkaar, nu niet meer. Met vrienden kun je heel goed je eigen familie bouwen.”
Levensles 6 Iets moois maken troost
“Mensen zijn zo gauw ontmoedigd, vind ik. Ik heb het in mijn leven geen enkele keer echt opgegeven. Eén periode was wel ongelooflijk zwaar; een hel. Ik was begin dertig, zong in ‘A Girl Called Johnny’ en was ongelooflijk druk met repeteren en toeren. In die periode lag mijn moeder vier jaar lang in een verpleeghuis, gevangen in haar lichaam door een zeldzame neurologische aandoening. Met haar handen voor haar borst en haar mond open lag ze voortdurend in een catatonische houding, als een lijk in een speciaal voor haar gemaakte bak, zodat ze niet nog verder zou vergroeien. Verschrikkelijk. Ik heb toen hemel en aarde bewogen om iets voor haar te kunnen doen. Ik schreef zelfs Oliver Sacks een brief. Ik kon niets doen. Drie keer per week bezocht ik haar. Dan ging ik met haar in die bak buiten wandelen en dacht regelmatig ik rij haar zo het water in. Of ik droomde ’s nachts dat ik haar smoorde met een kussen. Afschuwelijk. In die tijd voelde ik me intens eenzaam. Later heb ik er nog een song over geschreven: ‘Nachtmerrieman’. Geen liedje om blij van te worden, maar erover schrijven en zingen helpt. Alsof het verdriet meer extern wordt. Iets moois maken troost me.”
Biografie Frédérique Spigt (1957) is zangeres, schrijver, dichter en beeldend kunstenaar (grafiek/tekenen). Ze woont al haar hele leven in Rotterdam, waar ze ook afstudeert aan de Kunstacademie. Ze kiest als snel voor de muziek en richt diverse bands op: I’ve got the Bullets, A girl called Johnny en zingt in de gelegenheidsformatie Girls just wanna have fun. Wanneer Frédérique Nederlandstalig gaat zingen, breekt ze door bij het grote publiek met o.a. ‘Mijn hart kan dat niet aan’, ‘Hemelse regen’ en ‘Isis’. Spigt maakt door de jaren heen diverse theatershows, speelt toneel en presenteert Talkradio met Theo van Gogh. Ook maakt ze een regionaal tv-programma over de natuur ‘Fauna & Gemeenschap’, waar ze op zoek gaat naar de Rotterdamse dierenwereld. Dit najaar verschijnt het kinderboek ‘Bobbie&Dudu’ van Rob van Olm met illustraties van Spigt. Vanavond is de première van haar muziekvoorstelling Elvis never left the building in het Oude Luxor in Rotterdam.